воскресенье, 19 декабря 2010 г.

Алексей Елисеев
Невесёлые размышления
Об этом неприятно, но всё-таки нужно писать.Я не смог придумать интригующего или хотя бы даже просто удовлетворительного заглавия этой записи в блоге. В средней школе N76 г... Далее

среда, 8 декабря 2010 г.

Згублены аўтарытэт

Адна знаёмая, якая стажыруецца ў Польшчы, раптам засялілася побач са спадарыняй з нашае навучальнае ўстановы. Пачала мяне нахвальваць, маўляў, такі добры студэнт быў. Спадарыня з навучальнае ўстановы моцна зьдзівілася, бо там мяне ведаюць як лайдака і адмарозка. Адсюль мараль: штампы прыліпаюць да людзей вельмі хутка. Аўтарытэт лёгка згубіць, але цяжка зарабіць. :-)

Наш выхад - гэта ІБД (імітацыя бурнай дзейнасьці)

Его звали Сиди Али Беррашид...

ГОРА ШЕШАВЭН

Эта гора самая приятная из всех, какие есть в Африке. На ней расположен маленький город, в котором живут ремесленники и торговцы; там же пребывает я синьор многих гор. я Этот синьор начал благоустраивать гору. Его звали Сиди Али Беррашид. Он восстал против короля Феса и постоянно воевал с португальцами. Жители города и деревень, расположенных на горе, не платят этому синьору никаких податей, так как в большинстве своем они же являются его пешими и конными солдатами. На горе растет мало зерна, но много льна. Там обильные леса и бесчисленные источники. Жители горы хорошо одеваются.

ЛЕВ АФРИКАНСКИЙ
ОПИСАНИЕ АФРИКИ

И ДОСТОПРИМЕЧАТЕЛЬНОСТЕЙ, КОТОРЫЕ В НЕЙ ЕСТЬ

DESCRITTIONE DELL'AFRICA ET DELIE COSE NOTABILI CHE IVI SONO, PER GIOVAN LIONI AFRICANO

суббота, 4 декабря 2010 г.

Любовь бесконечна, жизнь наша вечна...

На грудзёх забітага пад Цхінвалі грузінскага жаўнера фота каханай дзяўчыны. Калісьці ў іншым вымярэньні яны абавязкова сустрэнуцца зноў - я чамусьці ўпэўнены ў гэтым.

воскресенье, 3 октября 2010 г.

Прага-Вена-Будапэшт

З 13 па 18 верасьня я наведаў Эўропу. Калі казаць канкрэтна: праляцеў па той Эўропе галопам, адчуваючы сябе ці то савецкім танкістам у далёкім 1945, ці то
савецкім дэсантнікам з вясны 1968 года. Ехала нас зборная група турыстаў - амаль усе менчукі, не ўлічваючы некалькі асобаў, падсеўшых у наш зялёна-памаранчовы
Neoplan у Берасьці.

Берасьце

Горад настолькі маленькі і правінцыйны, што нават ня хочацца верыць у яго абласны статус. Праўда, заўважу, што ўзровень жыцьця там відавочна вышэйшы ад магілёўскага.
Бадай на тое ўплывае блізкасьць мяжы, хоць кісьлік дробным гандлярам Эўразьвяз такі перакрыў.Калі раней і крывы, і сьляпы пхнуліся ў спэкулятыўных
мэтах да недалёкага Беластоку, гандлюючы там цыгарэтамі, сьпіртусам і скупляючы бытавую хімію, будаўнічыя матэрыялы і інш., то зараз туды едуць ужо людзі з сур'ёзнымі
мэтамі і грашыма. Карацей, Брэсту гэтая жалезная заслона патрэбна як сабаку пятая лапа, бо іншай альтэрнатывы для места фактычна няма.

Мяжа

Мяжу прайшлі вельмі хутка, бо транспарту праз яе паменела з адзначаных вышэй прычынаў. На самой мяжы знашага боку асірацела стаіць мадэрнізаваны Duty Free,
у які марна хацелі даць нырца нашыя спадарожнікі.Мадэрнізацыя бязмытнай крамы адбылася ў накірунку згубы апошняй уласьцівых для яе функцыяў. Як вядома, бязмытнага
гандлю ў Беларусі больш няма. Ёсьць толькі такія вось рэлікты з далёкай дагістарычнай эпохі дзікага капіталізму ці проста капіталізму.

Польшча - Pajero

Нарэшце! Нарэшце я на Захадзе! Лягені глытнулі вольнага буржуазнага паветра, плечы разгарнуліся, позірк бліснуў агнём, а сківіца адвісла да зямлі...
Першы кілямэтар па польскай тэрыторыі больш нагадваў мне скок у і часе гадоў так на 25. Прыгожыя дамы-катэджы, выстражаны газон, ружоўнікі ля самай апошняй хібары - і ўсё гэта ў 2-3 кілямэтрах ад забітага беларускага сяла! Зрэшты, па польскіх мерках Бельск-Падляскі і навакольныя гміны таксама забітыя і адсталыя, хоць па нашых мерках тыя вёскі будуць сярод першых у краіне. Над польскай тэрыторыяй праплывае дух прадпрымальніцтва і каталіцтва: кожны гаспадар - гэта асобнае прадпрыемства (кавальства, фэрма, кавярня, майстэрня і да т.п.); ля кожнай вёскі - абавязковы крыж ці Дзева Марыя ў пазалочаных шатах. Дзяржаўных аграгарадкоў там няма, яны
былі ў Польшчы яшчэ ў час "народовэй дэмокрацыі", паказаўшы сваю прыродную неэфэктыўнасьць і абсурднасьць.
Праз якую гадзіну мы прыязджаем на аўтастаянку Pajero, дзе ваш герой зноў быў шакаваны...ад порцыяў у страўні. Страўня тамака звычайная і падобная да нашых,але там жа, спадарове,і накладаюць!!! Выяўляецца, што ў нас ёсьць нейкія абмежаваньні на памер порцыяў, якія ўразаюцца ўжо на заканадаўчым узроўне. Гэта робіцца,як вы здагадаліся, яшчэ да таго, як скрадуць паварыхі. У Паджэры я ўпершыню пабачыў на свае вочы як павінна выглядаць порцыя ані ўрэзаная, ані скрадзеная.Есьці не хацелася да Прагі.
На кожным кроку польскай дарогі стаяць агромністыя лягістычныя цэнтры IKEA, UNILIVER etc. - вось як мазуры зарабляюць на геапалітычным становішчы краіны! Дарэчы,IKEA - гэта найбуйнейшы інвестар Беластоцкага ваяводства Жэчыпаспалітэй.

Вроцлаў

Праз Вроцлаў мы ехалі амаль ноччу, таму горад не давялося пабачыць. Заўважыў толькі, што места даволі мадэрновае, з вялікай колькасьць хмарачосаў, гатэляў,
бінэс-цэнтраў. Па дарозе нам трапілася некалькі файных касьцёлаў, сярэднявечны мост, купа рэклямы і сьмецьця. Апошняе мяне зьдзівіла, бо я ўяляў Польшчу як выключна
вылізаную краіну. Бачу, што сапраўды Беларусь - краіна чыстых праспэктаў і цэнтральных вуліц. Усеагульным клінінгам вырашаюцца сацыяльныя праблемы, бо ствараюцца
працоўныя месцы і сьвяточная атмасфэра ўсеагульнага дабрабыту і стабільнасьці.

Мяжа з Чэхіяй

Яна натуральна адсутнічае. Толькі ехаў і чытаў польскія шыльды,як праз пяць хвілінаў за вакном зьяўляецца славуты чэскі "Pozor!". Pozor нам, што мы бяз візы
пакуль можам езьдзіць толькі ў разьбітую Украіну і бандыцкую Маскву. Прачытаў учора, што тралейбусны парк Крыму занесены у кнігу рэкордаў Гінэса як самы стары ў сьвеце.
Нічога! Мы, беларусы, непераборлівыя: у Маскву -так у Маскву, у Алушту-так у Алушту! Эўропа проста ня ведае, што мы нашмат бліжэй да агульназаходняй традыцыі
грэцкіх полісаў. Аўтаркія і аўтаномія-гэта нашая неад'емная рыса, сягаючая сваімі каранямі аж у сярэдзіну 1990-х.

Працяг будзе далей...
Мае фота можна пабачыць тутака:
View my Photo Album
Free Photo Albums by Bravenet.com 

пятница, 1 октября 2010 г.

MC Pokaisya!

От, спадарове, што такое сапраўдны рэп! Гэта вам ня розныя там моднікі з-пад менскага McDonalds ці сынкі заможных бацькоў а-ля Гуф ці Тыматы. Слава з Піцеру - гэта сапраўдны хрысьціянскі соўл, фрыстайл і купа вечнай мудрасьці. Гоў, мэн, гоў!

 







Прэзэнтацыя Kamunikat.org у Менску

29 верасьня прысутнічаў на прэзэнтацыі новай вэрсіі інтэрнэт-старонкі "Камунікат", што праходзіла ў галерэі "Ў". Вельмі ўсьцешаны, што давялося пабачыць на свае вочы
мадэратараў партнэрскага сайту: Яраслава Іванюка і Натальлю Герасімюк. Разам з Сярожкам, валянтэрам "Беларускай Смаленшчыны", часам падкідаю адзначаным сябрам з Польшчы тыя ці іншыя электронныя кнігі. Не думаў, што хутка зь імі пазнаёмлюся ў Менску.

Новы сайт www.kamunikat.org прываблівае сваім новым дызайнам і шматлікімі функцыямі,пра якія мне, як мадэратару "Беларускай Смаленшчыны", затаецца толькі марыць.
Разынка мерапрыемства - на выставе кожны жадаючы мог узяць абсалютна бясплатна кнігі выдавецтва Беларускага гістарчынага таварыства ў Беластоку, таму ваш пакорлівы слуга ўхапіў аж
8 кніжак з-пад пяра Міры Лукшы, Сакрата Яновіча і іншых беластоцкіх аўтараў.

На імпрэзе ўвесь час думаў пра фэномэн беларусаў Беластоцкага краю: як колішнія палешукі і літвіны, якія размаўляюць пераважна на ненармаваных ўкраінскіх і беларускіх гаворках
захаваліся сярод даволі агрэсыўнай польскай культуры. Бадай тут адказ адзіны - дзякуючы праваслаўнай веры. Менавіта яна дае тубыльцам адчуваньне сваю адметнасьці,бо дзе вы бачылі
праваслаўнага паляка?

Заўважыў і тое, што на беларускія тусоўкі ў Менску ходзяць адныя й тыя ж людзі: нас мала, але мы ў цяльняшках! Болей бы такіх сустрэчаў! Тым часам чакаю на наступную ўрачыстасьць кампаніі "Будзьма"!

Фотаздымкі з імпрэзы можна праглядзець ніжэй: 





воскресенье, 26 сентября 2010 г.

Тайна Зьмітрака Астапенкі

Нарэшце напісалі артыкул пра Зьмітрака Астапенку- 10 лістапада спаўняецца 100 год з дня яго нараджэньня. Прачытаць можна тутака, хоць фактычна нічога новага я і не знайшоў для сябе. .

четверг, 9 сентября 2010 г.

Пайду у парк, дзе начаваў Віктар Вальтар...


БАЛАДА ВІКТАРА ВАЛЬТАРА
(28.071902 – 17.04.1931)

Пад Сатурнам нараджаюцца паэты 

І ў нябыт сыходзяць, як вада ў пясок.

Ты, гаротны, добра ведаеш пра гэта,

Бо жыццё тваё як на вятрах лісток

На бярозавай галінцы Беларусі,

Для якой ты на чужыне не чужы.


З Прагі, нібы з выраю, дамоў вярнуўся,

Каб любіць людзей прыгожых і дажджы,

Што ніколі не размыюць сцежак вузкіх

Да крыжоў, да курганоў, дзе чуйна спіць

Гнеў і плач, як наша вечнасць, беларускі,

За якія нельга нас не палюбіць

І сказаць, што ёсць мы тут і тут мы будзем,

Хоць народжаныя пад Сатурнам мы.


Грымне весні гром, і гром жыццё разбудзіць,

І той Слова скажа, што век жыў нямым,

І народзішся ты зноў у Беларусі,

У якой ёсць слава, веліч і свой шлях,

Над якой крыляе, як анёлак, бусел,

За якую ўмерці – гонар, а не страх.


20.VII.2009. В. Шніп

суббота, 4 сентября 2010 г.

ATB - "Ecstasy"

Што не кажыце, але геніяльная кампазыцыя. Праслухоўваеш і адчуваеш, што музыка няспынна разьвіваецца, хоць і праз электрычнасьць.

 

воскресенье, 29 августа 2010 г.

Стары добры сэрвілізм: згадкі пра сустрэчу з доктарам навук

Даўно хацелася напісаць гэты пост, хоць яго герой сустракаўся са мной і яшчэ тузінам людзей яшчэ ўвесну. Распавядаю падрабязна. Аднойчы да асьпірантаў адной
паважнай навучальнай установы завітаў усімі шаноўны доктар навук. Мэта гэтага візыту была, бадай, зразумалай толькі яму, бо лекцыя не мела аніякае навуковае вартасьці. Адзінае, што атрымалі асьпіранты, гэта вялізны багаж "беларускай навуковай мудрасьці", якая, падаецца, нічым не адрозьніваецца ад, мовячы па-расейску, "жізненной мудрості страны Советов".

Уся наша 2-гадзінная сустрэча зьвялася да таго, што шаноўны доктар навук
прамываў нам косткі, выказваючы свае састарэлыя крыўды і асабліва суб'ектыўныя погляды на этыку, навуку і, так бы мовіць, жыцьцё ў агульным вызначэньні гэтага
панятку. Калі зьвесьці ўсе сказанае доктарам навук у тэзы, то атрымаем наступнае:
1. Вы не маеце права насіць ганарлівае імя асьпірантаў, бо ўсе вы лайдакі, абібокі і гультаі;
2. У вас няма аніякай павагі да навуковых кіраўнікоў і старэйшых па навуковай ступені таварышаў;
3. Вы ўсе слаба падрыхтаваныя, а вашыя навуковыя працы не маюць аніякага сэнсу і вартасьці.
Канешне, дзякуй шаноўнаму доктару за яго сэнтэнцыі, але ж наважуся адказаць, хай і ў дзёньніку, на гэтыя папрокі. Давайце разьбяромся з кожным абвінавачваньнем паасобку, рухаючыся ад аднаго яго пункту да іншага.

Па-першае, ці ўсе мы лайдакі і днямі анічога не робім. Тут доктар у нечым мае рацыю, бо, гледзячы па кантынгент нашых навучэнцаў, часам думаеш, што гуманітарная веда ў Беларусі сапраўды коціцца долу. Тым не менш, асноўны склад ахвяраў навукі даволі прыстойны. Гэта ,як правіла, незамужнія дзяўчыны ці нежанатыя хлопцы 25-28 г.,нідзе не працуючыя ці падзарабляючыя на катэдрах (макс. 300-400 тыс. у месяц).
Стыпэндыі ў 560 тыс. і невялікага заробку ў 300 тысяч, безумоўна,ім хапае з нацяжкай,але гэта больш і ад таго, што яны мелі бы ў школках. Адтуль - даволі значная старанасьць у напісаньні кандыдатскіх дысэртацыяў, якія з часам мусяць стаць іх квітком у шчасьлівае ўнівэрсытэцкае заўтра. Асьпіранты платнай формы навучаньня - гэта зусім іншае. Пра іх, думаецца, і казаў шаноўны доктар навук, захлынаючыся праведным гневам. "Платнікі"заўжды былі бяльмом у воку навуковых кіраўнікоў і катэдраў, бо зь іх можна "надаіць" навукі значна менш, ніж грошай. "Сваекоштны" асьпірант, як, дарэчы, і ваш пакорлівы слуга, звычайна вымушаны працаваць ад світанку да ночы, каб толькі зьвесьці канцы з канцамі і аплаціць сабе адукацыю.

І што нам,гаратным гуманітарыям-"сваекоштнікам", прапануе дзяржава ў асобе шаноўнага доктара? Яна прапануе нам выйсьце ў выглядзе "мэтавага накіраваньня" ("целевое" - рус.), асноўная ж мэта якога - залатаць адукацыйныя дзіркі ў правінцыі.
Мы табе дамо пайку хлеба і міску баланды (чытай - 560 тыс.), а ты нам, дружа, адпрацуеш 3 гады у Баранавічах. Скажыце, любыя, які чалавек у 30-32 гады паедзе з наседжанага месца назад у сталіцу ці абласны цэнтар? Такіх, як правіла, няшмат. Так што іх 30 срэбнікаў, за якія яны хочуць купіць нашу з вамі свабоду перасоўваньня і выбару,
цяпер ўяўляюць усяго толькі 560 тысяч беларускіх рублёў. З чаго я пра тое напісаў?
А з таго, што жыцьцё асьпіранта зараз няпростае, і, вымушаныя зарабляць сабе на жыцьцё, мы сапраўды не маем дастаткова часу на акадэмічную дзейнасьць.У Баранавічы мы, як і Вы ў маладосьці, таксама не хочам.
Вось, доктар, чаму мы вымушана лайдачым. А што ж наш шаноўны прафэсар? Як сапраўдны асьпірант, ён ў свае маладыя часы напружана працаваў у ...  Музэі гісторыі ..ДУ.:-) От, сябры, што значыць сапраўдны працаголік! Малайцом!Наколькі я ведаю, у 1970-я гг, калі шаноўны доктар меў гонар студыяваць навуку, асьпіранцкай стыпэндыі і напружанай працы ў Музэі гісторыі ..ДУ зь верхам бы хапіла на штотыднёвую вячэру у "7-м небе", не кажучы ўжо пра кніжкі,ежу-вопратку-праезд,і традыцыйны летні пералёт у Гагры. У такіх цяплічных умовах, прабачце, і "Капітал" дапісаць можна. Таму ня доктару нам вучыць жыцьцю - усе свае праблемы і хібы мы ведаем лепш за яго. Хіба сьпішам усе прэтэнзыі на крызісны ўзрост.

Наконт непавагі да навуковых кіраўнікоў. Не ведаю, можа гэта асабістая праблема доктара, але насіць пляшкі каньяку і пісаць доктарскія навуковым кіраўнікам даволі модна, як раней.  Менавіта на гэта, здаецца, намякаў доктар, распавядаючы як ён, малады і зялены асьпіранцік, парыўся ў лазьні з навуковым кіраўніком. Нам, карацей, прапануюць не дзелавыя стасункі, а кумаўство, завэлюмаванае хабарніцтва і прафэсыйны сэрвілізм. Як раз усё па Андруховічу: "Якая галеча духу, якое лакейства!"Карыстаючыся сацыяльнай безабароннасьцю моладзі, яе неуладкаванасьцю і залежнасьцю навуковыя бонзы сапраўды вымушаюць "аддзячываць" іх рознымі кшталтамі. Ад звычайных падлізных віншаваньняў з днём настаўніка да ўдзелу ў фінансавых спэкуляцыях уключна. Так што, шаноўны доктар, мы Вас асабіста і Вашых калегаў "паважалі, паважаем і паважаць будзем". Ну, Вы разумееце аб чым я.
Па-трэцяе, ці кульгае нашая прафэсыйная падрыхтоўка. Так, у нечым кульгае, бо 1)нашыя ўнівэрсытэцкія праграмы і прафэсарска-выкладчыцкі склад відавочна слабейшыя ад заходніх;2)грашовыя катаклізмы не дазваляюць увесь час аддаваць удасканальваньню ведаў; 3)амаль няма замежных стажыровак, якія здабываюцца фактычна па асабістых каналах.

Так, да прыкладу, дактарант Каунаскага ўнівэрсытэта атрымлівае стыпэндыю каля 1200000 ў пераліку на беларускія грошы, а калі вядзе спэцкурс ці які сэмінар, то мае нашмат больш. Стажыроўкі там аплочваюцца ўнівэрсытэтам, а камандзіровачныя складаюць 3 млн. на месяц. Таму для дактарантаў створаныя ўсе магчымасьці для камфортнай працы і разьвіцьця.
Пра падрыхтоўку многіх нашых выкладчыкаў я прамаўчу. Адсылаю Вас да працы Валянціна Грыцкевіча "Гісторыя і міфы", дзе з уласьцівай аўтару эрудыцыяй і просталінейнасьцю выдатна прааналізавана сытуацыя з падрыхтоўкай гуманітарыяў у БССР. Са скрухай усьведамляеш, што цябе рыхтуюць людзі, якія пісалі дысэртацыі пра ролю КПСС у разьвіцьці сьвінагадоўлі... А часам і зусім не пісалі, бо прафэсарскія дзеці і зараз выкладаюць ва ўсіх навучальных установах нашае з вамі краіны. 

Высновы:
  1. Лайдакамі нельга зваць людзей, якія працуюць нашмат больш, ніж прафэсура, чые бясхмарныя маладыя годы прайшлі ў застойныя часы;
  2. Нельга асабістую павагу і чалавецкую сымпатыю блытаць з праявамі сэрвілізму;
  3. Крытыкаваць навуковую падрыхтоўку асьпірантаў трэба пасьля пераабароны ўласнай кандыдацкай.
      






воскресенье, 15 августа 2010 г.

Вера ў Праўду

Нешта ў апошнія дня ўсё часьцей лаўлю сябе на думцы, што нашае грамадства жыве фактычна аднымі інстынктамі.А канкрэтна - інстынктам самазахаваньня, які праяўляецца ў кожнага чалавека ад яго нараджэньня да сьмерці. Натуральная вельмі зьява, бо гэты інстынкт самы моцны і закладзены прыродай ў кожны біясацыяльны індывідуум.Але ж дзіка, як падаецца, тое, што гэты інстынкт стаў пануючым матывам паводзінаў чалавека, які ўсе ж такі зьяўляецца істотай думаючай. Бадай гэта праблема кожнага пераходняга грамадства, бо сацыяльныя цяжкасьці адкідаюць усё духоўнае і нематэрыльнае, а, як вядома,Сьвятым Духам не пасыцееш.

Тым не менш, думаю, у кожнага грамадства парог "аскаціньваньня" свой. Уявіць хаця б Польшчу 1980-х гг, якая
не мела мяса і малака, але ж мела моцны народны ўздым і шырокі хрысьціянскі рух... І не справа ў тым, што людзі такім чынам выступалі выключна супраць
неспрыяльных матэрыяльных акалічнасьцяў. Цяжкасьці сталі хіба толькі каталізатарам гэтага духоўнага ўсплёску.

Ангельцы, італійцы, грэкі ці эстонцы таксама мелі свае перыяды бядотаў, нялёгка ім і зараз, бо крызіс моцна ўдарыў і па самых прасунутых эканоміках сьвету.
Важна тое, што насельнікі гэтых краінаў заўжды заставаліся і застаюцца прыкладам грамадскай салідарнасьці і духоўнай еднасьці, калі бяда адной асобы ёсьць бядой усіх.
Я, канешне, тут ідэалізую і кажу занадта агульна, але пагадзіцеся самі: хто з нашых бізнэсоўцаў дапамагае дзіцячаму дому ці хоспісу? Ці чулі вы, што
ў якой-небудзь дзяржаўнай ці прыватнай установе пануюць узаемападтрымка і павага? Ці багата ў нас людзей, якіх можна назваць сумленьнем нацыі?
На мой погляд, паўсюдна пануе толькі атмасфэра нажывы, задавальненьня ўласных амбіцыяў, зайздрасьці і здрады.

То бок парог "аскаціньваньня" беларусаў вельмі нізкі. Чаму? Думаю, з таго, што мы абсалютна не маем духоўнага падмурку, на які б можна было абаперціся.
У Бога ў нас верыць толькі некалькі адсоткаў насельніцтва, а значыцца толькі некалькі працэнтаў выконваюць універсальны маральны кодэкс. Няма сталых рэлігійных перакананьняў-
няма салідарнасьці.Падмена ВЕРЫ Ў ПРАЎДУ верай толькі ў сябе, сваіх родных і блізкіх міжволі вядзе да агульнаграмадскага "кумаўства",
 калі цэлая краіна жыве па законах забітых хутаранцаў-куркулёў. Адтуль таксама і распаўсюджанасьць сярод паспалітага люду ўсякага кшталту цемрашальскіх ідэяў на мяжы з ксэнафобіяй і кансьпірантыўнымі тэорыямі, бо постмадэрн у  сьвеце ідэальнага - гэта канглямэрат уласных (часам паталагічных)перакананьняў.


"Мая хата з краю - нічога не знаю" - сказана менавіта пра тое, на чым добра трымаюцца ўсякія сямейныя кланы, "бацькі" розных адценьняў,
але цэлае грамадства трымацца не можа.Пакуль мы гэта не зразумеем і не аб'яднаемся у адну моцную духоўную сям'ю - беларускі народ - дагэтуль эканоміка будзе працаваць пагана, родная мова і культура будуць на маргінэзе,
а "тэарэтыкі", як і раней, будуць шукаць вінаватых сярод мітычных "маскалёў", "амэрыкосаў" ці"жыдоў".

суббота, 7 августа 2010 г.

воскресенье, 25 апреля 2010 г.

Аист

небольшой вымысел


Ночь кралась к Минску… После знакомства на Линии Сталина, Петр провожал Татьяну домой. Чем ближе подходили они к дому, тем смущеннее становился их и без того робкий диалог. И вот уже ее подъезд виднеется. Петр начал нервно теребить значок БРСМ. Татьяна наигранно поправляла красно-зеленые ленточки в волосах. Возникла неловкая пауза.
- Петр, а вы... вы Лукашенко любите?
Петр опешил. Он никак не ожидал такого поворота событий.
- Ну... да, да! Конечно. Его же все любят...
- Нет я серьезно спрашиваю. Все - это так. Это не то. Вот я по настоящему Его люблю! А Вы, Вы любите???
Он глядел в ее бездонные, голубые, по-детски простые глаза, и кажется, тонул в них. Он все резко понял, и его губы тихо прошептали "Да...". Татьяна захихикала, чмокнула его в щечку и резво ускакала по лестнице словно не секретарь районного отделения, а 11-летняя пионерка только получившая свой билет. Петр стоял весь красный и глупо улыбался. Потом повернулся и пошел домой. "Я обязательно, обязательно приглашу ее завтра на встречу с ветеранами..." - бодро думал он. Смеркалось. Приближалась прохладная летняя ночь 2020го года.


Следующим утром Петр как обычно делал зарядку, слушая пионерскую зорьку. Юный голос пел что-то о мире и справедливости. Но Петр не слушал. Даже такие важные вещи его волновали меньше чем вчерашняя встреча с Татьяной. Петр закончил зарядку и пошел умываться и чистить зубы. В голове его постоянно пульсировала мысль о предстоящем звонке.
- Да соберись же ты! Ты же настоящий мужчина - все таки пионер-вожатый столичной организации! -, грозно сказал он зеркалу.
Петр подошел к телефону и набрал нужный номер. Пошли длинные гудки. "Неужели она проспала!" с ужасом подумал он, но тут гудки закончились, и запыхавшийся голос ответил:
- Да?
- Татьяна?
- Петр? Это Вы? Простите я только что с пробежки, понимаете готовлюсь к летнему празднику Зимней Лыжни… - пытаясь успокоить разгоряченное дыхание сказала она.
"Дурак" - мысленно обругал себя Петр. "Как ты мог подумать такое - секретарь районного отделения и проспала 7-ми часовой всереспубликанский подъем".
- Татьяна, дело в том, что сегодня состоится встреча с Ветеранами-детьми-Ветеранов Великой Отечественной Войны. Не хотите ли вы составить мне компанию на этом мероприятии?
- М… - послышалось в трубке после продолжительного молчания.
- Или у Вас другие планы? - подозрительно спросил Петр.
- Нет, дело в том, что я сама собиралась туда пойти. Но, ммм, не одна.
"Черт побери" - пронеслось в голове у Петра. Петр моментально погрустнел.
- Ну тогда извините Татьяна…
- Ну что Вы… Спасибо за приглашение… Может там увидимся…
В трубке зазвучали короткие гудки. "Может там увидимся", презрительно скривив губы протянул он, и тут же осекся, потому что не имел никакого права так думать. Все таки она секретарь… В таком расстроенном состоянии духа Петр отправился завтракать под древний шлягер звучавший из приемника "оооо аааа о", который конечно поднимал ему настроение, но не настолько.

Трамвай весело гремел по Национально-Библиотечному проспекту имени Партизан. Вошедший только что Петр начал шарить по карманам в поисках проездного. Подошла кондукторша. Это была женщина лет тридцати-пяти - сорока. Она смотрела на его попытки найти билет и уже начинала недовольно хмуриться.
- Ну что же вы товарищ! Неужели забыли? Ай-яй-яй. - начала качать головой она.
Петр мгновенно покраснел и беспомощно взглянул на контдукторшу.
- У меня первый раз такое… - промямлил он и потупился.
- Ну ничего, ничего, бывает - рассмеялась та. - БРСМовец? Тогда ладно езжай бесплатно…
У Петра перехватило дыхание.
- К.. Как бесплатно?
- А так. Я тебе прощу…
Петр молча уставился на эту фигуру в сине-желтой накидке.
- Я! Я Вам не позволю! - закричал он. - Вы же ответственный работник, вы же, - задыхаясь продолжил он, - вы же должны понимать, что у кооперативного предприятия "Минск-транс" каждый белорусский рубль на счету!
Кондукторша испуганно взглянула на него. Петр начал суетливо копаться в карманах. Наконец он достал несколько аккуратно сложенных купюр и сунул их кондукторше:
- Вот пробейте мне два, пожалуйста, и сдачу оставьте себе, то есть "Минск-трансу". Я Вам не какой-нибудь льготник! - Гордо сказал он, выпятив грудь.
Кондукторша потупила взгляд. Она стыдливо взяла протянутые деньги и торопливо оторвала два билета от рулона.
- Держите гражданин. Приятного вам проезда.
- Спасибо… - буркнул Петр и сунул в карман талоны.
Трамвай остановился, и в него начали заходить новые пассажиры. Кондукторша ретировалась выполнять свои обязанности. Петр насупившись уставился в окно. До встречи оставалось не более получаса…

В просторном зале дворца пионеров было непротолкнуться. Неторопливо заходили пенсионеры, группками держались молодые брсмовцы, кидая взгляды на таких же молодых брсмовок. Мужчины постарше в возрасте что-то негромко обсуждали в фойе, везде сновала пионерская малышня. Встреча обещала быть очень интересной.
Петр осмотрелся в поисках Татьяны. Ее не было. "Может там увидимся" - снова саркастически прошептал он.
Открылись двери в зал, и женщина в строгом костюме с приколотой к нему красной гвоздикой попросила всех пройти внутрь. Люди сразу же поспешили.
Петр хмуро поплелся в зал. Найдя свое место он уселся и уставился в пол. Неожиданно ему стало обидно. Татьяна казалась такой честной и искренней, а тут такая оказия. Больше всего его смущало что она - активистка и спортсменка, так его провела. "Как после этого верить людям…" подумал он.
- Здравствуйте дорогие товарищи! - донеслось со сцены. Петр замер услышав знакомый голос. Боясь ошибиться он поднял глаза. Его дыхание прервалась. На сцене была Татьяна… В легком ситцевом платье отечественного производителя она стояла на сцене. Петр замер.
- Сегодня у нас в гостях Ветеран-детей-Ветеранов Великой Отечественной Войны, передовик труда, ведущий конструктор Белорусского Автомобильного Завода, почетный гражданин Минска и Минской области. Мой хороший знакомый товарищ - Константин Викторович Сероликович.
Ее голос прервал шквал аплодисментов. Петр во все глаза глядел на Татьяну и не мог оторвать глаз. Она показалась ему такой, такой что он даже не нашел слов как себе это объяснить.
На сцену вышел мужчина лет пятидесяти. Он смущенно улыбался. Аплодисменты начали стихать.
- Здравствуйте граждане. Сначала я хочу выразить свою огромную благодарность и сказать огромное человеческое спасибо за то, что меня пригласили в это, не побоюсь сказать, величественное здание чтобы выступить перед Вами.
Снова вспыхнул шквал аплодисментов. Татьяна аплодируя спустилась в зал, чтобы не мешать выступающему.
- Мой отец, Виктор Иванович, оказался обладателем удивительной судьбы. Будучи мальчишкой в 41-ом году он пошел в партизаны бить немецко-фашистских захватчиков. В отряде он был самым молодым. Летом 41-го ему как раз исполнилось 6 лет. Но это не помешало ему взять в свои уже мужские детские руки автомат и пойти бить фрицев…
Константин Викторович начал рассказывать о героической судьбе своего отца. В зале воцарилась полная тишина. Пятьсот человек с увлечением слушали рассказ почетного гражданина. Петр огляделся. Рядом с ним сидел беловолосый пионер. Зажав своими ручками галстук и широко раскрыв рот и глаза, тот слушал рассказ Ветерана. "Достойная смена подрастает" - подумал Петр, улыбнулся и больше не отвлекался от подвигов 6-ти летнего парнишки, который за первые десять дней войны подбил 16 танков тремя гранатами…

Петр мялся около сцены, не решаясь подойти к Татьяне. Она стояла рядом с Сероликовичем окруженная толпой людей желающих пообщаться со столь достойным гражданином. Подходили мужчины пожать руку, девушки активистки БРСМ-а дарили красные гвоздики. Пионеры жаждали взять автограф.
- Петр! Петр! Идите сюда!
Петр неуверенно сделал несколько шагов.
- Ну что же Вы! Идите!
Татьяна подошла и, взяв его за руку, потянула к Сероликовичу.
- Константин Викторович! Познакомьтесь. Это Петр. Мой хороший товарищ!
Сероликович пронзительно поглядел своими пронзительными и мудрыми глазами прямо в глаза Петра. Петр выдержал взгляд. Константин Сергеевич протянул руку. Петр ощутил крепкое мужское рукопожатие. Ветеран явно проверял его.
- БРСМовец? - спросил Ветеран.
- Так точно! Пионер-вожатый столичной организации! - Подтянувшись сказал Петр.
Сероликович сдавил руку еще крепче. Петр ответил тем же.
- Молодец! - усмехнувшись сказал он. - Одобряю выбор! Отличный товарищ, муж и отец!
Ветеран по отечески-доброму посмотрел на Татьяну. Татьяна смутилась:
- Ну что Вы, Константин Викторович… Мы…
- Товарищи… - снова усмехнулся Ветеран и подмигнул Петру. Петр покраснел.

В тишине Минских улиц медленно брела пара. Закатное солнце красиво освещало город Солнца - Минск. Но паре не было дела до солнца. Увлеченные друг другом они почти никого не замечали.
- Скажите Татьяна, а чем бы вы хотели заняться после обучения в институте?
- Вы знаете, Петр. До этого еще далеко. А загадывать на будущее я не люблю.
- И все же есть какие то планы?
Татьяна замялась.
- Знаете, может вы меня не поймете, просто очень многие не до конца понимают наш путь… Даже моя мама, она хочет чтобы я пошла в политику…
- А вы?
Татьяна замерла и посмотрела на Петра.
- Вы действительно хотите знать? - Ее глазки сверлили Петра насквозь.
- Да.
- А Вы… не будете смеяться?
- Ну что Вы!
- Понимаете, я считаю что прежде чем идти в политическое руководство, нужно попробовать жизнь простую. Я хочу пройти свою восьмилетнюю отработку в агрогородке. - Татьяна замерла. - Вы наверное сейчас будете считать меня глупой…
Петр и не знал что сказать. Сердце ушло в пятки. Ведь он сам планировал уехать из Минска, чтобы нести высокую городскую культуру людям. Татьяна обиженно отвернулась.
- Татьяна! Я даже не знаю как сказать…
- Тогда не говорите! - Бросила она и быстро пошла вперед.
- Татьяна стойте! Вы не поняли. - Петр схватил ее за плечи. Татьяна вырвалась.
- Что вы себе позволяете! А я то думала… - Готовая заплакать Татьяна рванула в ближайший дворик.
- Татьяна ну простите!
Петр побежал за ней.
- Татьяна подождите!
Она не слушал его и бежала. Неожиданно перед ней возник шлагбаум со знаком "Посторонним вход воспрещен, охраняется собаками". Татьяна замерла.
- Татьяна! Ну как вы могли подумать. Я же…. Да я сам хочу в агрогородок!
Татьяна недоверчиво обернулась.
- Да Татьяна. Я тоже считаю, что нужно начинать оттуда. Ведь там люди! Там настоящие испытания! Вы представляете какого труда стоит агробеларусам одна посевная? А одна уборочная… Там настоящие проблемы достойные БРСМовца!
Татьяна смотрела на него. Ее глаза начали увлажняться.
- Петр… Простите я немного вспылила… Многие не до конца понимают такие устремления…
- Я понимаю Татьяна!
- Петр вы, вы настоящий…
Неожиданно по близости послышались шаги. Петр насторожился. Во дворик скользнули три тени.
- Кто это? - испуганно прошептала Татьяна.
- Не знаю, но они точно без фликеров!
- Как без фликеров. Ведь это же нарушение!
- Не знаю Татьяна, не знаю…
Три странных личности тихо подошли к ним. Троица была одета в джинсы и майки. Один из них курил, другой держал в руке бутылку пива. Петр выпрямился.
- А хто там ідзе? - Мерзко протянул прокуренный голос.
- Что вам надо? - твердо спросил Петр.
- Шакалада! - Троица рассмеялась.
- Что такое шоколад? - Тихо шепнула Татьяна.
- А што ў нас тутака? Гы бач ты - БДСМаўнікі.
- Татьяна. - громко сказал Петр, чтобы прибавить себе уверенности - Татьяна станьте за мою спину и в случае чего бегите!
- Петр - испуганно прошептала она. - Кто это?
- Я слышал о таких. Это антигосударственные личности. Они только и делают, что нарушают закон.
- Ой мамочки…
- Мамачкі разямачкі. У нас тут Петрык і Танюшка. Заблукалі ў начы. А ці можна прыстойным дзеткам хадзіць па начах? - сплюнул курильщик.
Троица окружила Петра и Татьяну.
- Забач яка рэч! - Протянул один из них и сорвал с Татьяны фликер.
Губы Петра затряслись от обиды. Но он знал что не должен боятся. Не имеет он на это права.
- Не сметь! Вы проклятые отморозки! Верните немедленно фликер.
В следующее мгновение Петр почувствовал сильный тычок в губы и солоноватый привкус во рту.
- Маўчаць гаўно. Абыдзецца твая курва без гэтых гаўнікераў. - Дыша перегаром сообщил человек с бутылкой. Петр гордо выпрямился готовясь броситься на врага. Ситуация накалялась.
Неожиданно послышалась сирена патрульной машины.
- Шуба хлопцы! Мусара!
- Ось бля уроды! Ну нічога мы вас яшчэ сустрэнем дзеткі!
Троица быстро исчезла в подворотнях.
- Трусы! - гордо прокричал Петр им вслед. - Только стаей нападать и умеете!
Во дворик вошли два служащих Армии Милиции Особого Назначения. Они сразу направились к паре.
- Сержанты Чижиков и Пыжиков. Патруль АМОН. Что тут произошло?
- На нас напали. - ответил Петр.
- Да, эти, как их, отморозки… - Подтвердила Татьяна.
- Ваши документы!
Петр протянул членский билет БРСМ, это же сделала и Татьяна. Патрульные сразу расслабились. Мельком взглянув на документы Чижиков вернул их Петру.
- Говорите отморозки? Вы не пострадали?
- Ерунда… - ответил Петр вытирая рукой кровь.
- Они еще мой фликер забрали… - шмыгая носом протянула Татьяна.
- Фликер это да… Без фликера это непорядок… - неуверенно протянул Пыжиков и посмотрел на Чижикова.
- Ничего у меня еще один есть. Я всегда ношу два на всякий случай. - сказал Петр.
- Куда они побежали. - деловым тоном спросил Чижиков.
- Куда-то туда… - неопределенно махнул рукой Петр.
Сержанты мгновенно отдали честь. Чижиков сказал:
- Идите скорее домой. А мы пойдем выполнять свой долг.
Пыжиков похлопал Петра по плечу:
- Молодец парень! Отстоял товарища! - С этими словами стражи охраны правопорядка удалились.

И снова смеркалось. И снова Петр подводил Татьяну к ее подъезду. Они шли держась за руки. Татьяна смущенно молчала. Около подъезда они остановились.
- Петр, мне надо бежать. Ведь мне еще нету двадцати одного. А после двенадцати Вы знаете, комендантский час… Можно я верну фликер завтра?
- Ну что вы Татьяна, я бы хотел его вам подарить.
Татьяна смущенно улыбнулась:
- Тогда до завтра?
- До завтра…
Она медленно пошла в подъезд, но около двери обернулась, подбежала к Петру и чмокнула его в губы. Мгновенно смутилась и теперь исчезла в дверном проеме. Петр стоял как пришибленный. В первый раз его поцеловала девушка.
Домой Петр шел окрыленный. Более счастливым он себя не помнил.
Вдруг на земле он увидел тень. Петр остановился и посмотрел вверх. Там в бесконечной высоте ночного неба летел аист. Петр смотрел на него как завороженный.
"Это знак! Этот Аист - это знак того, что у нас с Татьяной будет светлое будущее".
А аист подумал: "Бля, ну які ж ПІЗДЕЦ!".

http://murmyaus.livejournal.com/2664.html

Шедеврально!!!!!

суббота, 20 марта 2010 г.

Захварэў на восень

 Яна ўляцела ў мае жыцьцё нібы вясновы ветрык, нібы летняя маланка, раскідаўшы паперы на стале і парушыўшы мой спакой назаўсёды.  Увайшла яна празь дзьверы, яе карыя, амаль чорныя, вочы блішчалі,  доўгія валасы былі сабраны ззаду, а на абліччы быў звышсур’ёзны выгляд. Калі яна працавала, то была яшчэ прыгажэйшай, а калі сьмяялася, то ўсьмешка яе пранізвала сьпіну электрычным токам. Яна была мне прыкладам  ва ўсім, бо на яе раўнаваліся ўсе. Яе бухгальтарскія кнігі былі самымі ахайнымі, а балансы ніколі не вярталіся на дапрацоўку. Голас яе будзіў лепей за каву кожную раніцу, і, калі яна ішла па калідоры, кожны яе крок адбіваўся рэхам у маім сэрцы, а паветра вібравала мікрахвалямі. Здавалася, што яна выпырхнула ў гэты сьвет са старонак расейскіх клясыкаў, заблукаўшы ў стагодзьдзях, а сапраўднае яе імя Тацьцяна ці Ліза.
***
Нібы здань яна хуценька йшла пасьля працы да аўтобуснага прыпынку  ці то па Якуба Коласа, ці то па  ўзьбярэжжы Нівы, шамоцячы спадніцамі і трымаючы ў рукох ці то сумачку, ці то саламяны кошык з ружамі. Здавалася, што вакол мяне спыніўся час, а побач імчацца не новыя бліскучыя аўто, а сапраўдныя карэты, і мінакі збольшага апранутыя не ў сучасную вопратку, а старадаўнія сюртукі. Па плошчы разносіліся гукі трубы і гітарных струнаў, а сонца сьвяціла, ласкаючы мой твар і адбіваючы ад яе доўгі цень. Я непрыкметна йшоў за ёй, пераўвасабляючыся ў Яўгена  Анегіна, хоць сюжэт тут быў зусім іншы. І так хацелася знайсьці пасьля яе маленькую белую пальчатку, якую б яна неспадзявана ўпусьціла, а я, нібы шалёны, схапіў бы з надзяй калісьці вярнуць…
 “Сhérie,  ma chérie, - паклікаў  я нарэшце, - але там, дзе яна плыла яшчэ некалькі хвілінаў таму, - больш не было нікога. Толькі з-за старой яліны, амаль схаваўшай сваімі разложыстымі галінамі мармуровую лаву, мільгануў краёчак белай карункавай спадніцы.  Раптам з-за сьпіны нехта засьмяяўся далікатным і ў той жа час гарэзьлівым сьмехам, я абярнуўся – тое была яна. Яна паглядзела на мяне сваімі вялікімі і глыбокімі, як вір, вачыма, узяла за руку і адразу ж мы адарваліся ад зямлі. Людзі на плошчы Якуба Коласа станавіліся ўсё меньшымі і меньшымі, паветра рабілася халаднейшым, а мае сэрца вырывалася з грудзей ад нечаканага палёту. Яна глядзела на мяне і сьмяялася, моцна трымаючы маю руку сваёй далонькай, а пад намі праплывала сталіца.
Мінуў ЦУМ, Цырк, будынак Галоўпаштамту і перад намі паўстала высачэзная лямпа, якая надарала яскравым сьвятлом мясцовы стадыён. Паволі збаўляючы тэмп, мы падляцелі да даху шматпавярховіку, дзе пад парывамі ветру гайдаліся шматлікія антэны. Адчуўшы цьвердую паверхню пад нагамі, мы падышлі да самога дахавага ўскрайку, і ўселіся, зьвесіўшы зь яго ногі. Яе доўгія і непаслухмяныя валасы былі сабраныя ў мудрагелістую касу, на кончыку якой я заўважыў некалькі колцаў чорнае гумкі.  Вусны яе, пафарбаваныя ў блішчастую памаду, былі сур’ёзна падціснутыя, а шчокі гарэлі пунсовым жарам. Я працягнуў руку, каб абняць яе за стан, але раптам пачуў:
-          Што Вы сабе ўдумалі, малады чалавек? Вы разумееце, што я ўжо даўно замужам?
-          Ну і што, - адказаў я ціха, гледзячы ёй у вочы, - у нас не такая ўжо вялікая розьніца ва ўзросьце…
-          У мяне ёсьць дзеці, сям’я, нарэшце, муж любячы ёсьць, - успыхнула яна гнеўна, стаўшы яшчэ прыгашэйшай.  Давайце пакінем нашыя стасункі ў выключна дзелавым клю…
Яна не пасьпела дагаварыць, бо ўжо была ў маіх абыймах. Яе струмкое цела трапятала пад маімі далонямі, а вусны пачалі цалаваць мае вочы, лоб, шчокі, закрэсьліваючы ўшчэнт папярэднія намеры пакінуць усё, як было раней. Я гладзіў і гладзіў яе па валосьсях, а яна, абхапіўшы мяне рукамі і прытуліўшыся, усе шаптала і шаптала:
-          Божа, што мы робім.… Што мы робім….

Так мінула паўгадзіны ці трохі болей. На чырвона-жоўтым гарызонце палова меднага сонца ўжо пасьпела схавацца за тонкую нітку неба. У восеньскім небе кружылася рознакаляровае лісьце, а зграі пералетных  птушак, пашыхтаваўшыся ў кліны, праляталі над нашымі галовамі.
-          Мне пара, - яна ўздыхнула і сумна паглядзела на мяне. Старэйшая дачка вяртаецца са школы, трэба рыхтаваць вячэру.
-          Так, трэба па дамох, - пагадзіўся я. Але давай толькі паляцім не так хутка.
Яна зноў ўзяла мяне за руку і мы адразу ж узьняліся на будынкам.
-          Я спушчу цябе на твой інтэрнацкі балькон, - крыкнула Міра, - ты толькі трымайся добра.
І сапраўды, праз некалькі імгненьняў мы апынуліся рыхтык над белым інтэрнатам, які глядзеў на нас залатымі вачыма вокнаў.
-          Мы заўтра сустрэнемся? - спытаў я ў яе з маленьнем у голасе.
-          Ня ведаю, - адказала яна, - можа быць…
-          Тады дзе мы сустрэнемся? - не сунімаўся я.
-          На даху Чырвонага касьцела, а пятай, - сказала яна грудным голасам. Ты толькі не спазьняйся, бо мне трэба табе нешта сказаць.
***
Праца назаўтра не ладзілася з самага ранку. Усе мае думкі былі скіраваныя да Міраславы ці Міры, як яе клікалі калегі. Яна праходзіла побач са мной, не падаючы выгляду, што між намі нешта адбылося. Дзень цягнуўся бясконца, і, калі меньшая стрэлка гадзіньніку ўказала на яго канец, я адышоў у канец працоўнага габінэту і, разьбегшыся па рыпучым паркеце,  скочыў з падваконьніку. Вецер падхапіў мяне сваімі парывамі і я паляцеў да маёй каханай.
Калі я прызямліўся на чарапічным даху Касьцёла Сымона і Алены, яна ўжо чакала мяне, трымаючы ў рукох фіялетавую хустачку і неспакойна азіраючыся па бакох.
-          У нас мала часу, - сказала яна, - і мне трэба табе нешта сказаць.
-          Што ты мне хочаш сказаць, Міра? – я спытаў, адчуваючы нешта няладнае.
-          Мы не можам больш сустракацца, Зьмітрок… У мяне свае жыцьцё, а ў цябе свае…
-          І гэта тое, што ты мне хацела сказаць?
-          Так, тое… У мяне ўжо ёсьць адзінае каханьне, Зьмітрок… Яно назаўжды, чуеш? Я столькі зь ім перажыла, маю цудоўных дзетак… А што нас з табой аб’ядноўвае?
-          Добра. – выціснуў я каменным голасам. – Бывай тады…
-          Пачакай…
***
Але я не азірнуўся і паляцеў у неба – туды, дзе промні сьвятла надараюць жыцьцем кожную клетку жывой істоты. Блізу Сонца мае цела ператварылася ў попел, а душа белым дымам узьнялася туды, куды ня лётаюць нават спадарожнікі. І толькі вецер шаптаў і разносіў па пляцы восеньскае лісьце...

воскресенье, 14 марта 2010 г.

среда, 3 марта 2010 г.

За Ліпковича! за Колю!

+ 375 291227884
напоминаю телефон для тех кто желает поставить подпись за моё выдвижение.
Родственники, знакомые, любовницы и любовники, прописанные в Волгоградском избирательном округе №54 - мне нужны ваши подписи!
Разместите этот пост в своих ЖЖ. Оч надо!

 

 

суббота, 27 февраля 2010 г.

Беларуская намэнклятура як яна ёсьць

Клясычная праца Міхаіла Васленскага “Намэнклятура” ўпершыню пабачыла сьвет ў 1980 годзе на нямецкай мове ў выдавецтве Fritz Molden (Wien - Munchen - Zurich - Innsbruck). Вядомы перабежчык на Захад, пазбаўлены савецкага грамадзянства, Міхаіл Васленскі ў свой час адпрацаваў не адзін тузін гадоў у Сыстэме, таму ведаў яе як свае пяць пальцаў. Чытач, пэўна, зробіць заўвагу, што навуковец і службоўца Васленскі зьбег за кардон не без удзелу ЦРУ, і гэта, у рэшце рэшт, паўплывала на паклёпніцкі зьмест яго кнігі. Тым не менш, нават з такой абмоўкай, цяжка будзе адмаўляць даведзеных у кнізе фактаў, якія мы самі сустракаем амаль штодзень.

Старажытная мудрасьць кажа, што лепей 1 раз пабачыць, чым 100 разоў пачуць. Таму, ведаючы сыстэму не па чутках, а грунтуючыся на ўласным вопыце, адважуся сказаць пару словаў пра сучасную беларускую намэнклятуру ці дзяржслужачых, як іх называюць афіцыйна.


Спачатку разьбяромся з аб’ектам нашага дасьледаваньня, бо для шэраговага чалавека, які стукае ў дзьверы мясцовага “страпчага” з мэтай падпісаць паперку, усе валадары габінэтаў будуць на адзін твар. Заўважым пры гэтым, што шэраговец па-свойму будзе мець рацыю, бо характэрныя рысы працы ў доўгіх калідорах накладаюць свой непаўторны сьлед на вобраз мысьленьня чалавека і характар яго паводзінаў.


Намэнклятура – гэта зьява неаднародная. На Беларусі намэнклятуршчыкаў можна сустрэць і ў дамах культуры, і ў тралейбусных дэпо, і ў філярмоніях, але сапраўдныя, найбольш “чыстыя” ўзоры зь іх ліку працуюць у іншых ведамствах. Мы абмяжуем аб’ект свайго дасьледаваньня толькі службоўцамі ворганаў выканаўчай улады, бо, па-першае, аўтару гэтая галіна больш вядома, а, па-другое, менавіта “выканаўцы” ў нас зьяўляюцца “клясычнымі” бюракратамі ў адрозьненьне ад “заканадаўцаў”, пазяхаючых ва ўтульных крэслах ПП НС, ці “судоўцаў”, якія мусяць раз-пораз паварушыць зьвілінай. Безумоўна, тое вельмі спрошчаны падыход, але ж гэта й не дыплём ці дысэртацыя.


Для нашага разгляду скарыстаем вызначэньне намэнклятуры, пададзенае ў працы М. Васленскага: "Номенклатура - это перечень наиболее важных должностей, кандидатуры на которые предварительно рассматриваются, рекомендуются и утверждаются данным партийным комитетом (райкомом, горкомом, обкомом партии и т.д.)”. Хоць райкамаў Камсамолу ў нас ужо няма, але ж ёсьць БРСМ, “Белая Русь” і тым падобныя дзяржаўныя арганізацы, не кажучы ўжо пра выканаўчыя камітэты, якія ніхто не адмяняў.
Спачатку прапаную вам, шаноўныя, разглядзець ступені, якія неабходна прайсьці кожнаму сьмертнаму, каб апынуцца ў струмкіх шыхтах элітнага ордэну беларускіх бюракратаў.


Ступень першая: ініцыяцыя.

Каб стаць намэнклятуршчыкам ці дзяржслужбоўцам, трэба прайсьці своеасаблівы абрад ініцыяцыі, які асабліва й не зьмяніўся з часоў эпохі кітайскай дынастыі Мін. Сапраўды, сучасныя беларускія “мандарыны” мусяць здаць адпаведны іспыт, у які ўваходзяць наступныя дысцыпліны: асновы дзяржаўнасьці і права Беларусі, справаводства, гісторыя Беларусі, эканоміка і інш. Аднак, у адрозьненьні ад старажытнага Кітаю, сучасныя іспыты зьяўляюцца толькі фармальнасьцю, бо не здаюць іх толькі адзінкі. Галоўнае тут, каб малады і амбітны чалавек проста атрымаў шанец здаваць тыя іспыты, а г.зн. быў дапушчаны ў закрытую бюракратычную карпарацыю.


Трапіць у карпарацыю такога кшталту можна:

а) па спадчыне. Яшчэ Леў Троцкі прадказваў, што калі савецкія бюракраты пажадаюць перадаваць свой статус і свае прывілеі па спадчыне, ім прыйдзецца адмовіцца ад марксізму і ператварыцца з упраўленцаў у прыватных уласьнікаў сродкаў вытворчасьці.«Правящий класс номенклатуры в СССР все явственнее начинает переходить к самовоспроизводству. Да, номенклатурная должность не наследуется. Но принадлежность к классу номенклатуры становится на наших глазах фактически наследственной», - у сваю чаргу сьведчыў Васьленскі.


Беларуская бюракратыя, як сапраўдны нашчадак бюракратыі савецкай, таксама часта рэкрутуецца з дзяцей і бліжэйшых сваякоў, і прыкладаў таму дастаткова. Зьява гэта абсалютна натуральная, бо наш “азіяцкі” ці камандна-адміністрацыйны тып эканомікі не стварае шмат працоўных мейсцаў. Бюракратычныя прывілеі зьяўляюцца пажаданай опцыяй для ўсіх бацькоў-намэнклятуршчыкаў, якія рыхтык і імкнуцца перадаць іх сваім дзецям, уключыўшы атожылкаў у апаратчыкаў.

b) шляхам вертыкальнае мабільнасьці.

У Беларускім грамадстве гіерархічная мадэль існуе не ў самай жорсткай форме, бо заняць любую намэнклятурную прыступку магчыма чалавеку рознага сацыяльнага паходжанья. Таму самым распаўсюджаным тыпам прасоўваньня па бюракратычнай лесьвіцы будзе так званая “вертыкальная мабільнасьць”. Гэта азначае магчымасьць быць уключаным у бюракратычную карпарацыю дзякуючы ўласным прафэсійным якасьцям, здольнасьцям і сувязям. Група службоўцаў, якае трапіла ў сваю сацыяльную групу такім шляхам, зьяўляецца найбольш прыстасаванай да працы ў бюракратычнай сыстэме, бо ўяўляе сабой даволі моцны канкурэнтны тып.


Ступень другая: уваходжаньне ў калектыў.


Самым складаным для новасьпечанага службоўцы этапам зьяўляецца працэс уваходжаньня ў калектыў, дзе, калі для навіцыя ўсё складзецца добра, прыйдзецца працаваць працяглы час. Адпаведная рэпутацыя здабываецца чалавекам вельмі хутка, прычым таўро “гультая”, “гулякі” ці “выляжанкі” замацоўваецца за новым супрацоўнікам хутчэй, ніж “працаголіка”, “разумніка” або “моцнага кіраўніка”.

Адно неабачліва сказанае слова, неадпаведная модзе памада ці аказаныя калегу знакі ўвагі могуць стаць чыньнікамі невыноснага існаваньня ў сьценах бюро, што немінуча прывядзе да звальненьня “па асабістым жаданьні”.

Найлепшы метад паспяховага ўваходжаньня бюракрата ў калектыў – тонкі псыхааналіз у дачыненьні да непасрэдных калегаў і суседзяў па габінэце. Усё залежыць ад “правільных паводзінаў” з нефармальным лідарам калектыву, які фарміруе ў арганізацыі асноўныя падыходы і адносіны да новага супрацоўніка. Калі прыняты на працу чыноўнік здолее ўлагодзіць (шляхам подкупу-“падарунка”, падтрымкі ў асабістых канфліктах, аказаньнем паслугаў і інш.) нефармальнага лідара, то спрацавацца з астатнімі намэнклятуршчыкамі ён здолее без асаблівых цяжкасьцяў.

Трэба заўважыць, што канфлікты ў калектывах будуць заўжды, бо такія падваліны любой чалавецкай супольнасьці, дзе сутыкаюцца асабістыя і групавыя інтарэсы і амбіцыі. З гэтай прычыны пачынаючы бюракрат вымушаны будзе прыймаць той ці іншы бок, калі толькі не ўмее вельмі добра лавіраваць між людзьмі, бо нэўтралітэт будзе ўспрымацца абодвума варагуючымі як заняцьце супрацьлеглай пазыцыі.



Ступень трэцяя: працоўныя будні.

Працаваць у намэнклятурнай сыстэме досыць цяжка, бо колькасьць паперак у цэнтралізаванай дзяржаве мае схільнасць да павелічэньня, не гледзячы ані на “адно вакно”, ані на “барацьбу” з бюракратызмам. Эканамічнага, сацыяльнага ці якога іншага эфекту розныя справаздачы, загады, палажэньні і пісьмы звычайна не маюць, але іх асноўная місыя палягае ў іншым. Без добра наладжанага і, галоўнае, залішняга справаводства чынавенству проста не будзе чым заняцца. Легендарнае “перакладаньне паперак” – гэта не такі ўжо і міт, а звычайны падыход да працы шэраговага канцылярскага пацука. Не будзеш абкладацца паперамі і сымуляваць напружаную працу – прыйдзецца ўкалваць сапраўды.

Але тут варта зрабіць адну заўвагу. У намэнклятурнай структуры добра і якасна працуюць толькі або 1) “сінія панчохі” (чытай – “жанчыны без асабістага жыцьця” ці “драпежніцы”), або 2) тыя няшчасныя, якім проста няма куды ісьці. Ёсьць яшчэ адзі тып, самы хітры і таму небясьпечны, так званыя “былыя камсамольцы”, якія хоць і маюць прапелер у дупе, але найчасьцей робяць выбітныя дасягненьні рукамі маўклівых супрацоўнікаў-парабкаў.

Такім чынам, маладому спэцыялісту, якога лёс занес у намэнклятурную пастку, варта ведаць пра працоўныя дні некалькі правілаў.

Правіла першае. Ніколі не выконвай працу, якая расьпісана начальнікам не табе. Зробіш адзін раз, зробіш другі – і будзеш працаваць на “цёцю” ці “дзядзю” да канца дзён сваіх. А цёці тыя і дзядзі маюць за плячыма такую школу ЛКСМБ, што адмазацца ад іх “камсамольскіх даручэньняў” будзе надзвычай складана.

Правіла другое. Ніколі не выказвай ініцыятывы. Калі ты думаеш, што такім чынам цябе “заўважаць” ці павысяць, то ідзі пажуй аўса … Адзінае, што ты можаш такім “ударніцтвам” дасягнуць – гэта файнай пэрспэктывы ня спаць па начох, сядзець да ўзыходу месяца на працы, а таксама штомесяц пісаць кантрольныя шэфу. На заробку, прынамсі станоўча, твая ініцыятыва не адаб’ецца.

Правіла трэцяе. Кожнаму маладому бюракрату варта запомніць наступныя “спіхафразы”, якія дапамогуць яму ў нялёгкім працоўным працэсе. “Это не мои функциональные обязанности”, - фраза ўжываецца, калі нехта са старэйшых таварышаў спрабуе перакласьці свае праблемы на твае кволыя намэнклятурныя плечы. “У меня есть начальство – обращайтесь к нему”, - гэта кажацца, калі табе трэба прымаць самому рашэньне, якое можа мець за сабой непажаданыя вынікі. Тут таксама дарэчы наступнае выслоўе: “Я снимаю с себя всякую ответственность”. Шэраг патрэбных “адштурхайлаў” можна працягваць і працягваць: гэта і такія “каронныя” як “Вы по текущему вопросу?”, або “У меня неприёмный день!” ці “Вы записывались?”. Кожны бюракрат мусіць дасканальна авалодаць майстэрствам “спіхатронікі”, бо йнакш ён доўга пратрымацца ў адным мейсцы не зможа. Асьцярожнасьць, асьцярожнасьць і асьцярожнасьць – такія афірмацыі павінны намёртва засесьці ў галаве ў будучай акулы бюро.



Эстэтыка бюракратызма

Бюракрат – гэта найпершы на ўсёй беларускай зямлі эстэт. Белая кашуля, краватка, службовае аўто і маладая сакратарка, пагадзіцеся, выглядаюць даволі спакушальнымі для кожнага “нармальнага” мужыка. І бадай кожны з нас у глыбіні душы калісьці марыў сесьці ў скураное крэсла, напусьціць на сябе грозны выгляд інжынэра чалавечых душаў і, націснуўшы на гузік тэлефона нутраной сувязі, юрліва праваркатаць: “Леночка, кофе прінесі…”.

Пачнем ab ovo. З чаго пачынаецца сапраўдны бюракрат? Правільна, шаноўны чытач, з гарнітура. Сучасны бюракрат ужо не задаволіцца шэрым намэнклятурным гарнітурам мышынага колеру, які насіў яго бацька, сакратар гаркама. Не, толькі Кардэн ці Пьер Кларанс! І галоўнае, каб быў адліў, бо без адліву “сур’ёзнаму” намэнклятуршчыку няма ходу на самы важны паверх службовай вертыкалі.

Парфума. Яна павінна быць абавязкова дарагой і пажадана фірмовай. І няважна, што ваш шэф добра адрозьнівае толькі водар размаітых празрыстых напояў, якія наталяюць яго смагу пасьля цяжкіх працоўных будняў. Як той казаў, галоўнае якая падшэўка і лэйбл, а не верх. Калі ў вас няма грошай на Чэруцці ці Х’юга Бос, то купіце які турэцкі адэкалён ці падробку і пералійце ў загадзя падрыхтаваную тару. Розніцы ніхто не заўважыць.

Службовы аўтамабіль. Мінулі тыя часы, калі нашыя бюракраты і іх сыны гойсалі па вуліцах на “Волгах”. У выканкамаўскіх гаражах пераважна стаяць новыя “Шкоды” ці “Фольксвагены”, а часам і “Мэрсэдэсы”. Хаця сам характар выкарыстаньня службовага транспарту амаль не зьмяніўся. Акрамя працоўных паездак, чынавенства запрагае сваіх рысакоў на вясельлі дзяцей і улюбёных пляменьнікаў, катаецца на сэсіі ў Інстытут кіраваньня ці проста едзе зь ветрыкам па асабістых справах.

Жанчыны таксама зьяўляюцца заслужанай ўзнагародай байцоў намэнклятурнага фронту. Цікава, што некаторыя кіраўнікі не толькі сьхіляюць сваіх падначаленых да ложку (пісьмоваму сталу, канапе, дывану ў прыёмнай і інш.), але і набіраюць сабе адпаведны штат маладых спэцыялістаў. Напрыклад, пра аднаго паважанага чыноўніка ад навукі, якога часта цытуюць у СМІ, ходзяць настолькі легендарныя чуткі, што самым нявінным свавольствам тут будзе хіба прымусовы сэкс з асьпіранткай ў габінэце ў разгар працоўнага дня.

Манера мець зносіны зь людзьмі ў намэнклятуршчыкаў стандартная. Ад хамства і грэбаваньня ў дачыненьні да падначаленых да агідлівага падлізьніцтва, калі гаворка ідзе пра непасрэднае кіраўніцтва. Часам даходзіць да кур’ёзаў. Так, у адной установе, дзе балем правіў сталы і заслужаны чыноўнік, дзень народзінаў кіраўніка пераўтвараўся ў нейкае падабенства паднашэньняў Вялікаму князю Маскоўскаму Іаану IV Грознаму. І гора было тым кіраўнікам, у якіх не атрымоўвалася засьведчыць сваю павагу самадзержцу! Цяпер, дарэчы, ён на пенсіі і ніхто не заходзіць да яго нават ў госьці, бо, як і ў іншых выпадках, ў намэнклятурных зносінах адсутнічае самае галоўнае – павага.


Адзінаццаць залатых правілаў маладога бюракрата

Напрыканцы гэтага жартаўлівага посту, вельмі хочацца падзяліцца з маладымі гальштукавата-амбітнымі маладзёнамі сваімі “Адзінаццаць правілаў маладога бюракрата”. Іх я выдумаў у час сваёй працы ў адным зь “Белых дамоў” нашае Бацькаўшчыны. Усе яны носяць выключна прыкладны і правераны характар:

1. Атрымаўшы прызначэньне на кіруючую пасаду, звольні ўсіх старых супацоўнікаў, якія маюць вагу і аўтарытэт;
2. Запужай адразу жаночую палову калектыва дэпрэміяваньнем, вымовамі і іншымі рэпрэсыўнымі мерамі, бо сядуць на галаву;
3. Калі ва ўстанове застаўся працаваць хоць на самай нязначнай пасадзе твой папярэднік, то звольні яго абавязкова, бо два цэнтры сілы ў адной установе не бываюць;
4. Паступова падбяры сабе добрую каманду са старых і новых людзей, якія будуць табе абавязанымі сваімі становішчам і пасадай. Пажадана, каб гэта былі працоўныя валы, пазбаўленыя хоць якіх уладных амбіцыяў;
5. Навядзі знаёмствы сярод кіраўнікоў суседніх структураў. Сябруй зь імі па прынцыпе “ты – мне, я – табе ”;
6. Падначаленых трымай ад сябе на дыстанцыі. Сяброў сярод падначаленых у добрага бюракратычнага лідара быць не павінна;
7. Трымай калектыў у добрым працоўным тонусе. Для гэтага арганізуй добрую кантрольна-рэвізійную службу ў асобе кадравікоў, якія будуць правяраць прыход супрацоўнікаў на працу. Таксама выклікай супрацоўнікаў па адным на размову тэт-а-тэт з праверкай іх цякучай дзейнасьці і будучых плянаў;
8. Завядзі шпегаў ў працоўным калектыве, якія будуць цябе інфармаваць пра галоўныя навіны і асобных супрацоўнікаў;
9. Кіруй не толькі пугай, але і пернікам. Нечакана надары неафіцыйных лідараў калектыва шчодрай прэміяй. Плаці ім добрыя грошы – і хутка станеш “строгім, но мудрым начальніком”;
10. Будзь асьцярожным і абавязковым: правярай усе свае подпісы, не адступаі і на ёту ад загадаў вышэй стаячага кіраўніцтва, выконвай усё, што табе загадалі.
11. Абавязкова ўспрымай просьбы свайго кіраўніцтва як загад.


Калі вы будзеце выконваць усё тое, што я вам вышэй апісаў, то посьпех вам гарантаваны! Аўто, краватка, кава і сакратарка – ўсё стане для вас явай! Калі вашыя былыя сябры будуць душыцца ў тралейбусах пасьля цяжкіх зьменаў у цэхах, аўдыторыях і лябараторыях, вы зірнеце на іх праз таніраванае шкло службовай ішамаркі і шчасьліва падумаеце: “Я – іх надзея і апора!”.

Адзінае, любы дружа, памятай што сярод тваіх “халопаў” дакладна будзе адзін, які цябе люта ненавідзіць….

вторник, 19 января 2010 г.

Кінематограф свабоды Інтэрв’ю з чачэнскім рэжысёрам Мурадам Мазаевым.

Кінематограф свабоды

Інтэрв’ю з чачэнскім рэжысёрам Мурадам Мазаевым.

Для шараговага беларуса Чачня з’яўляецца перш-найперш сінонімам вайны, трагедыі “Норд-Оста” і крымінальнага разгулу, які, маўляў, ледзве стрымліваецца жорсткім кіраўніцтвам трыяды Мядзведзеў-Пуцін-Кадыраў. Расейскі блакітны экран спрычыніўся да таго, што паспаліты люд ставіцца з асцярогай да выхадцаў з поўдня, бо горды вайнах, як і яго талстоўскі продак, з лёгкай рукі Няўзоравых і Лявонцьевых амаль канчаткава замацаваў за сабой дэманізаваны вобраз “злога чачэна”.



Тым не менш, маленькі чачэнскі народ падараваў свету не толькі вядомых барацьбітоў за незалежнасць і “бандытаў”, але і шэраг выбітных дзеячоў культуры, пра якіх у нас, нягледзячы на агульнае савецкае мінулае, пакуль мала хто ведае.



Ёсць такі анекдот. “Чаму Масква не вяла перамовы з чачэнцамі? – Ды не было з кім, бо Яндарбіеў – пісьменнік-вахабіт, Басаеў – тэрарыст, Масхадаў – сепаратыст, а Закаеў – увогуле артыст”. Гэты пералік можна цяпер працягнуць, бо ў вайнахаў цяпер ёсць і свой уласны кінематаграфіст.



Наконт інтэрв’ю з сучасным чачэнскім рэжысёрам, літаратарам і грамадскім дзеячам Мурадам Мазаевым, аўтарам нашумелага фільма “Маршо” (“Свабода”), я дамаўляўся без асаблівых надзеяў на станоўчы адказ. Быць прадстаўніком чачэнскай эміграцыі цяжка і небяспечна, але ўдвая складаней быць чачэнскім кінематаграфістам, які ва ўласнай творчасці паслядоўна адстойвае ідэі незалежнай Ічкерыі.



Аднак, нягледзячы на ўсе мае сумнівы, спадар Мурад ласкава пагадзіўся падзяліцца з чытачамі ARCHE сваімі поглядамі на творчасць, жыццё і палітыку Крамля на Каўказе.



- Мурад, як сталася, што малады чалавек з мяцежнай Чачні вырашыў стаць кінарэжысёрам? Распавядзіце трохі пра сябе.



- Нарадзіўся я і пражываў у г. Грозным, але сам родам з Шатойскага раёна Чачні. Да вайны мая маці працавала эканамістам у рамонтна-будаўнічым упраўленні, а бацька быў дырэктарам навукова-метадычнага цэнтра міністэрства культуры Чачэна-Інгушскай АССР. Адзін час ён нават працаваў дырэктарам тэатра, а потым усе ведалі яго як адваката. У майго бацькі была вялікая бібліятэка, якую ён апантана збіраў, і ў дзяцінстве я вельмі любіў, зачыніўшыся ў каморцы да раніцы, чытаць кнігі. Тады да мяне і прыйшла думка стаць кінарэжысёрам. Я вельмі хацеў экранізаваць тое, што прачытаў, каб і іншыя змаглі перажыць масу ўражанняў, якія перажыў я разам з галоўнымі героямі прачытаных твораў.



- Дзе Вы вучыліся на рэжысёра?



- Спачатку я вучыўся на філалагічным факультэце ў г. Грозным, а потым паступіў у Грузінскі дзяржаўны ўніверсітэт тэатра і кіно імя Шата Руставелі. Справа ў тым, што ў Чачні раней не было ніводнага прафесійнага рэжысёра, і напярэдадні першай вайны ў Тбілісі, па дамоўленасці з міністэрствам культуры Грузіі, былі накіраваны чатыры маладзёны, якія выказалі жаданне вучыцца на кінематаграфістаў. Узімку 1994 пачалася першая вайна, і ўсім чатыром прыйшлося вярнуцца ў Грозны. Аднавілі мы вучобу ўжо ў 1997, але вярнуліся ў Тбілісі толькі двое з першага набору, хоць да нас дадалі яшчэ трох новенькіх. Паспелі мы скончыць два курсы, і зноў пачалася вайна. Другі раз аднавіліся ўжо ў 2001 годзе…



Нашу групу для вучобы ў Тбілісі адбіраў вельмі таленавіты рэжысёр і кіраўнік групы “Нахі” Мімалт Салцаеў. Адбор праходзіў у галоўным корпусе Чачэна-Інгушскага універсітэта. Мы чыталі вершы, потым здавалі іспыты па акцёрскім майстэрстве. Цікава тое, што пад час маёй дэкламацыі Мімалт Салцаеў выказаў сваё незадавальненне. Маўляў, паэт пісаў твор не для таго, каб я яго так бяздушна прачытаў… Але каб вы бачылі здзіўленне майстра, калі ён даведаўся, што аўтарам быў сам дэкламатар!



У Грузінскім дзяржуніверсітэце тэатра і кіно намі апекаваўся таленавіты грузінскі рэжысёр Рамаз Хацівары, якога ўсе мы называлі батона Буба. Група была адзінай, дзе выкладалі на рускай мове.



Шкада, але не ўсе мы здолелі скончыць свае штудыі. Мой аднакурснік Алан пасля таго, як на радзіме забілі яго сям’ю, развітаўшыся з намі, спыніў вучобу. Калі ў Панкіскай цясніне з’явіўся атрад Хамзата Гелаева, ён сышоў на вайну і пакінуў гэты свет у адным з баёў… Іншы мой таварыш заняўся бізнэсам, яшчэ адзін з’ехаў як уцякач у Канаду і працуе там не па спецыяльнасці. Ён зняў там нават на свае грошы фільм, але, на вялікі жаль, ягоная стужка не мела будучыні. Трэці мой аднакурснік працуе зараз на расійскім тэлеканале РТР.



- Якімі былі Вашыя студэнцкія гады?



Жыццё наша ў Грузіі было як і ва ўсіх студэнтаў: часам галадалі і пілі разведзены з вадой цукар, а спалі то ў нашага майстра па акцёрскім майстэрстве, то на кватэры. У Грузінскім дзяржінстытуце да нас ставіліся добра, і імкнуліся дапамагчы як толькі маглі. Бывалі і неспадзяванкі. Напрыклад, я насіў адзін час бараду і грузінскую нацыянальную шапку, і шмат хто думаў, што я манах. Мясцовыя аплачвалі за мяне транспарт, а калі я ехаў на машыне, то нават гаішнікі паказвалі, каб мы праязджалі без праверкі дакументаў. Быў перыяд, калі Ахмед Закаеў, які ў той час быў міністрам культуры Ічкерыі, знайшоў для нас добрую стыпендыю. Магу сказаць, што нам тады стала значна лягчэй!



- Вы два разы спынялі сваю вучобу з-за вайны, а чым займаліся ў гэты суровы час?



- Пакуль не пачалася другая вайна, урад Ічкерыі планаваў зняць поўнаметражны фільм пра высяленне чачэнцаў і інгушоў у 1944 годзе. Наш майстар павінен быў быць рэжысёрам, а мы яго асістэнтамі, каб набрацца досведу. У той час бюджэт гэтага фільма быў 10 мільёнаў даляраў, але гэтаму праекту не наканавана было ажыццявіцца…



У перапынках паміж войнамі я быў у роднай хаце са сваёй сям’ёй. Калі бамбавалі, то мы начавалі ў склепе дзіцячага саду, але пасля аднаго з мінамётных абстрэлаў параніла бацьку. У лякарні я быў з ім побач…



- Мурад, у 2003 году ўпершыню аматары кіно паглядзелі “Маршо”. Што адбылося ў Вашым жыцці за гэты даволі працяглы перыяд?



- Пасля прэм’еры ў Тбілісі я паслаў свой фільм на розныя кінафестывалі. І быў амаль адразу запрошаны на некалькі дзясяткаў сур’езных мерапрыемстваў кінаіндустрыі ў Італіі, Іспаніі, Германіі… Самы першы кінафэст, які адабраў фільм і запрасіў мяне, праходзіў у швейцарскім Лакарна. “Маршо” адкрыў там паказ фільмаў пра правы чалавека. Потым мяне запрасілі на кінафэст “Маладосць” у Кіеве, дзе на некаторы час я застаўся працаваць. Мы з Дмытром Карчынскім і яго жонкай, якая была прадзюсарам на адным з украінскіх тэлеканалаў, збіраліся здымаць фільм пра ўкраінцаў, якія былі ў Чачні. Нават спачатку разам працавалі над сцэнарам, але ў нейкі момант Карчынскія раптам адмовіліся далей супрацоўнічаць.



Пакуль я быў ва Ўкраіне, пры падтрымцы майго таварыша, тэлежурналіста з тэлеканала “1+1”, змантаваў фільм “14 эпізодаў без каментароў”, які таксама быў адабраны на шматлікія фестывалі. Стужка атрымала адмысловы прыз у галіне правоў чалавека ў Аўстраліі і грамату Amnesty International у Амстэрдаме. У той час у мяне была яшчэ задумка зняць фільм “Грані”… Сцэнар фільма “Грані” апавядае пра ўкраінца, хоць гэта не прынцыпова, бо ён можа быць і беларус, які ў сілу акалічнасцяў трапляе ў пошуках брата ў Чачню падчас баявых дзеянняў. Гэта чалавек, які трапляе за грань, дзе дзейнічаюць іншыя законы, дзе смерць - штодзённая з’ява, дзе чалавек пазнае, што яго ўяўленні пра сваю асобу не адпавядаюць рэчаіснасці. У сцэнары ёсць абстрактныя сцэны сноў галоўнага героя, якія дапамагаюць зразумець яго ўнутраны свет.



Калі ж я зразумеў, што фільм «Грані» на мой новы сцэнар пакуль не атрымаецца зняць, то праз ААН пераехаў у Швецыю. Тут пры падтрымцы мясцовай кінакампаніі я зняў невялічкі дакументальны фільм «Другі шанец» пра жыццё імігрантаў у гэтай паўночнай краіне. Некалькі месяцаў я працаваў у мясцовай камуне, дапамагаючы адаптоўвацца вымушаным перасяленцам з СНД.



- Мурад, ці падзеліцеся з чытачамі сваімі творчымі задумамі?



У мяне шмат ідэй, якія я хацеў бы экранізаваць. Галоўным чынам яны закранаюць ісламскую тэматыку, а таксама гісторыю маёй радзімы. Гэта галоўным чынам гістарычныя праекты, але ёсць і на сучасную тэму. Асноўная частка гэтых праектаў мае пад сабой рэальную аснову. Файна было б зняць фільм пра руска-каўказскую вайну або штосьці з гісторыі Ісламу. Я думаю, што ў такіх стужках, акрамя самога відовішча, важная і іх пазнавальнасць. У пераважнай большасці для немусульман Іслам асацыюецца з тэрарызмам, адсталасцю, прыгнётам жанчын і іншым негатывам. Аднак, напрыклад, такія правы, якія мае мусульманка, не мае жанчына нідзе. Акрамя таго, Іслам у свой час даў магутны штуршок развіццю навукі і не толькі.



У дадзены момант можна сказаць, што ў мяне творчы застой, бо цяжка знайсці фінансаванне, калі ў цябе няма добрага прадзюсэра. Што да планаванай мной чачэнскай камедыі, то я меў зносіны па тэлефоне з Андрэем Канчалоўскім, і ён абяцаў знайсці фінансаванне. Задумка палягала ў тым, што сам ён будзе мастацкім кіраўніком, а я рэжысёрам. Мы некалькі разоў ператэлефаноўваліся, і Андрэй Сяргеевіч мусіў сустрэцца з паўпрадам у Паўднёвай федэральнай акрузе Дз. Казаком, але ў выніку ў яго не атрымалася…



Што тычыцца літаратурнай дзейнасці, то сваю кнігу я не стаў дапісваць таму, што гэта авангардны твор, які не нясе ў сабе якой-небудзь ідэі. Калі я прачытаў напісаныя ўрыўкі з кнігі свайму кінааператару з грузінскай кінастудыі, ён сказаў, што я Босх у прозе. Калі сурёзна, то працягваю пісаць вершы, чым займаюся з маленства.



- Кажучы пра творчасць, хацелася б даведацца, якому кіно Вы аддаяце перавагу? Як Вы ацэньваеце стан сучаснага кінематографа ў Грузіі, Расіі, Еўропе?



- Я аддаю перавагу рэалістычнаму кіно і гістарычнаму. Стан расейскага кіно даволі сумны. Я думаю, што сітуацыя нашмат горшая, чым у савецкі час, хоць ёсць і некаторыя пазітыўныя моманты. У цэлым жа кінематограф, я думаю, перажывае крызіс жанру. Каўказскі кінематограф мае патэнцыял, бо фактычна мала чаго знята пра багатую каўказскую гісторыю. Тут непачаты край таго, што можна апрацаваць для выбітнай кінастужкі. Але няма пакуль перспектывы зняць на Каўказе добры і касавы фільм… Кажучы ж пра сучасных кінамайстраў маёй радзімы, я б вылучыў Мімалта Салцаева, які вучыўся ў Ленінградзе ў майстэрні Таўстаногава. Хоць сітуацыя у рэспубліцы такая, што ён не можа цалкам рэалізаваць свой патэнцыял…



- Мурад, чытачам было б цікава даведацца, з якімі дзеячамі культуры ў Вас асацыюецца Беларусь?



- Адзначу, канешне, Васіля Уладзіміравіча Быкава, потым рэжысера Андрэя Смірнова, а таксама Ігара Дабралюбава.



- Ці даводзілася Вам сустракаць беларусаў, якія ваявалі на чачэнскім баку?



- Я не ведаю асабіста беларусаў якія ваявалі ў Чачні, але чуў, што яны ёсць. Гэта беларусы, што прынялі Іслам.



- Як Вы ахарактарызуеце тое, што цяпер адбываецца ў Чачні? Якая будучыня краіны?



- Што да будучыні Чачні, то думаю, што яна будзе залежаць ад таго, чым скончыцца супрацьстаянне, якое там працягваецца. Тое, што адбываецца цяпер на Паўночным Каўказе, я назваў бы поўным беззаконнем, дзе жыццё нічога не каштуе.



- І напрыканцы яшчэ адно пытанне. Што для Вас ёсць шчасце? Якая Ваша самая запаветная мара?



- Мая запаветная мара - пражыць жыцце ТАК, каб не было страшна паміраць.



Размаўляў Фарыд Беррашэд.








Мурад Мазаеў нарадзіўся ў горадзе Грозным. Скончыў 4 курсы Чачэнскага ўнівэрсытэту (аддзяленьне філялёгіі). Працаваў на Грозьненскім дзяржаўным тэлеканале. У 2003 годзе скончыў з адзнакай Міжнародны ўнівэрсытэт тэатра і кіно. Зьняў фільмы «Маршо», «14 эпізодаў без камэнтароў», «Джамааты» і «Другі шанец».



19 студзеня 2010

http://www.arche.by/