Беларуская мова Латгаліі пакуль што жыве

Прапаную да ўвагі чытачоў блёгу транскрыбаваны запіс беларускай гаворкі з Дзьвіншчыны, запісаны польскім беларусазнаўцам і лінгвістам Міраславам Янковякам.

Як вядома, зь Беларускай Латгаліі паходзіць і таленавіты пісьменьнік 1920-х гадоў Віктар Вальтар, збор твораў якога не так даўно пабачыў жыцьцё. Электронны варыянт яго найбольш вядомага раману “Народжаныя Сатурнам” можна сьцягнуць тутака.

Цікава распавядае пра беларусаў Латвіі гісторык Алег Трусаў: “Нават у часе нямецкай акупацыі беларусы Латгаліі мелі свае пачатковыя школы. Выходзіў і часопіс “Новы шлях”. Але потым з прыходам новых саветаў беларускае культурнае жыцьцё тут спынілася. І тым ня меней за савецкім часам новая хваля беларусаў рушыла ў Латвію. Яны сапраўды ехалі па гумовыя галёшы і каўбасу. І такім чынам, калі там у 1959 годзе беларусаў было 62 тысячы, то пры канцы існаваньня Савецкага Саюзу – ужо 120 тысяч. Зь іх -- у Дзьвінску запісаліся беларусамі аж 10 тысяч чалавек. Пасьля аднаўленьня незалежнасьці Латвіі ў Рызе зноў адкрылася беларуская гімназія, а ў Даўгаўпілсе сталі існаваць культурна-асьветніцкае аб’яднаньне “Уздым” і беларуская нядзельная школа. Таксама тут ёсьць суполка Міжнароднага фонду Янкі Купалы. Аднак у сучасных школьных падручніках па гісторыі Латвіі беларусы ніяк не прысутнічаюць, нават у пераліку тых народаў, якія цяпер жывуць у Латвіі. А некаторыя дзеячы нашай агульнай гісторыі набылі такія імёны, што ніколі беларус не пазнае ў іх сваіх полацкіх князёў”.

“Чтобы окончательно закрепиться в низовьях Даугавы, епископ Альберт вынудил правителя округа Кокнесе Ветсеке разместить в своем замке отряд крестоносцев. Дождавшись удобного момента, Ветсеке разбил рыцарей и изгнал их из своего замка. Узнав, что Альберт формирует в Риге большое войско для разрушения замка, Ветсеке сжег замок и со своими людьми и пожитками отправился на Русь. В Кокнесе люди епископа построили каменный замок”.Разьдзел “Покорение латгалов”. Падручнік «История Латвии», Рыга, 2002 год».

Латышоў, як народ малы, зразумець лёгка. Прымардыяльна разглядаючы беларусаў у якасьці юдаў, зрокшыхся балцкіх каранёў, яны не зацікаўлены ў працягу "славянскай асіміляцыі" тубыльцаў. Тое ж самае назіраем у Летуве.